Organisatieontwikkeling is natuurlijk een containerbegrip, maar het gaat over het realiseren van verandering(en) van de organisatorische situatie om succesvol te zijn. Veel ondernemingen en bedrijven maken een vrijwel onafgebroken proces van verandering en reorganisaties door. Je wil groeien naar een gewenste situatie en dat doe je (constant) door middel van organisatieontwikkeling.

Organisatieontwikkeling en medezeggenschap
Organisatieontwikkeling kan zo op gespannen voet komen te staan met medezeggenschap. Als organisatieontwikkeling betekent dat een onderneming veel verandert en reorganiseert is dit het geval. Dit komt omdat het adviesrecht in de medezeggenschap gebaseerd is op de veronderstelling dat er sprake is van periodieke discrete beslismomenten. Als een bedrijf onafgebroken veranderingen doorvoert, komt dit op gespannen voet te staan met medezeggenschap.

Voor deze vraag is niet de juridische vorm doorslaggevend, maar de zelfstandigheid van de dochter. U moet dus kijken wat de dochteronderneming gaat doen/ doet.

Test vragen
Probeer onderstaande vragen te beantwoorden om te kijken of de dochteronderneming zelfstandig opereert.

• Gaat de dochtermaatschappij zelfstandig de markt op?
• Zitten beide ondernemingen in een zelfde gebouw of wordt dit ook ruimtelijk gescheiden van de rest van de onderneming?
• Heeft de dochteronderneming een eigen strategisch beleid?

Als het antwoord op bovenstaande vragen ‘ja’ is dan moet er een eigen medezeggenschapsorgaan komen. Het is dan weer afhankelijk van het aantal medewerkers of dit een ondernemingsraad wordt of niet.

De ondernemingsraad heeft adviesrecht als binnen de onderneming sprake is van een voorgenomen besluit tot een belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming of in de verdeling van bevoegdheden.

“Belangrijke wijziging”
Dus het adviesrecht is van toepassing als het gaat om een belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming. Dit betekent dat er een adviesplicht is bij een reorganisatie. Ook kan een reorganisatie samenhang met een fusie of wijziging van werkzaamheden, daar heeft de ondernemingsraad tevens een adviesrecht over.

De personeelsvergadering speelt een rol al als een onderneming te klein is voor een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.

De personeelsvergadering is in tegenstelling tot de ondernemingsraad en de personeelsvertegenwoordiging een directe vorm van medezeggenschap. De personeelsvergadering moet verplicht worden ingesteld voor ondernemingen met tien of meer medewerkers. Indien er een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging is ingesteld, dan vervalt de verplichting voor het instellen van de personeelsvergadering.

Een ondernemingsraad moet worden ingesteld als er 50 of meer personen in de onderneming werken.

Welke personen tellen mee?
Bij het tellen van het aantal in de onderneming werkzame personenwerknemers tellen werknemers (collega’s met een contract, een arbeidsovereenkomst of een publiekrechtelijke aanstelling) mee. Of een werknemer al dan niet in deeltijd werkt maakt niet uit. Uitzendkrachten tellen mee zodra zij twee jaar in de organisatie werken. Ook werknemers die een arbeidsovereenkomst hebben maar feitelijk ergens anders werken (bijvoorbeeld gedetacheerde werknemers) tellen mee.

‘In de onderneming werkzaam’
Als er in de organisatie sprake zijn van werknemers die ergens anders in dienst zijn maar wel hun werk in jouw organisatie verrichten dan tellen deze niet automatisch mee. Er is wel een mogelijkheid om deze werknemers onder de ‘in de onderneming werkzame personen’ te rekenen. Dit moeten de ondernemer en ondernemingsraad dan samen besluiten. Denk hierbij aan de medewerkers van de kantine die dagelijks in de kantine staan maar formeel gezien in dienst zijn van een cateraar.

Het uitgangspunt van de WOR is dat één ondernemer één onderneming in stand houdt waaraan één or is verbonden. Maar in de praktijk blijken veel ondernemingen aan groepen verbonden waarin één ondernemer (de moedervennootschap) de centrale leiding uitoefent.

En dan?
De zeggenschap over het gehele concern wordt dan op het hoogste niveau door de moedervennootschap uitgeoefend, terwijl de medezeggenschap veelal lager in het concern, bij de dochtervennootschappen, wordt uitgeoefend. Het uitgangspunt ‘medezeggenschap volgt zeggenschap’ is binnen concernverhoudingen dus problematisch.

Veel mensen kennen de term medezeggenschap door de medezeggenschapsraad op school.

Iedere school heeft namelijk een medezeggenschapsraad. Deze raad bestaat uit ouders en personeel van de school. Ook bij een school moeten de leden van de raad worden gekozen. Zowel ouders en personeel mogen de leden van de medezeggenschapsraad kiezen. De medezeggenschapsraad op school zorgt ervoor dat ouders en personeel mee kunnen praten over het schoolbeleid. Ouders en personeel raken dus betrokken.

De Wms
Voor scholen is er een speciale wet. Namelijk de Wet medezeggenschap op scholen (Wms). In deze wet staat ook de algemene taakomschrijving van medezeggenschapsraden bij scholen. De medezeggenschapsraad:

• waakt tegen discriminatie en gelijke behandeling;
• doet verslag van de werkzaamheden;
• bevordert openheid en onderling overleg in de school.

Uit de wet op de ondernemingsraden volgt de verplichting om een OR-reglement op te stellen. Als een onderneming over een goed reglement beschikt, dan biedt dit op veel moment houvast voor de medezeggenschap.

Inhoud reglement
Uit de wet volgt dat u in hoofdlijnen zelf de inhoud van het reglement mag bepalen. Wel is het van belang om te onthouden dat het reglement een bindend karakter heeft. Dit betekent dat u zich moet houden aan de zaken die in het reglement omschreven staan. Uit de wet volgt dat in ieder geval de volgende zaken in het OR-regelemnt moeten zijn opgenomen:

• De OR-verkiezingen
• De werkwijze van de or
• De kandidaatstelling bij OR-verkiezingen
• De invulling van tussentijdse vacatures

Via deze tool van de SER kunt u makkelijk en snel een reglement maken.

Een ondernemingsraad heeft meerdere doelen. Deze doelen komen hieronder puntsgewijs aan bod.

•  De ondernemingsraad heeft tot doel om de werknemers in een onderneming te vertegenwoordigen.
• De ondernemingsraad heeft tot doel om de belangen van het personeel te beschermen.
• Als bepaalde zaken niet goed lopen in de onderneming dan kan de ondernemingsraad dit bespreken met de ondernemer.
• De ondernemingsraad maakt het mogelijk dat een werknemer via de ondernemingsraad invloed kan uitoefenen op het beleid van de onderneming.
• De ondernemingsraad heeft tot doel om – net als de directie – de medezeggenschap goed te laten werken.

Ondernemingsraadleden mogen tijdens werktijd vergaderen en onder andere gebruikmaken van vergaderruimten, telefoon en briefpapier van de onderneming.

Tijd
De ondernemingsraadleden bepalen in overleg met de werkgever hoeveel tijd zij zullen besteden aan OR-werkzaamheden. Daar is geen wettelijk maximum aan gesteld, de wet bepaalt slechts dat hieraan minimaal 60 uur per jaar besteed moet kunnen worden. Dit aantal uren omvat niet de eigen vergaderingen en overlegvergaderingen. Deze vergaderingen moeten zoveel mogelijk in werktijd gehouden worden.

Scholingsverlof
Daarnaast hebben ondernemingsraadleden recht op minimaal vijf dagen scholingsverlof per jaar; leden van ondernemingsraadcommissies op minimaal drie dagen per jaar en leden die zowel lid zijn van de ondernemingsraad als van een ondernemingsraadcommissie op minimaal acht dagen per jaar.